O Faro de Avión é o punto máis alto de la provincia de Pontevedra cos seus 1.151 metros de altitud. tada Esta característica, sumada á súa nula contaminación luminosa ao atoparse a una distancia considerable dos grandes núcleos poboados, convérteno monja enclave idóneo para una observación astronómica desde o Concello de Covelo.
Os expertos nesta ciencia levan aproveitando este emprazamento para estudar as estrelas from fai máis de dúas décadas e, cada vez, máis público en xeral se interesa por visitalo; tanto de noite, por estas características, como de día, ó ser un dos novos miradoiros de Condado-Paradanta con moito que ofrecer.
O feito de non ter ningún obstáculo visual nos 360 grados que interfiran ó seu redor na observación, converten ao monte Faro nun verxel para os astrónomos, amantes de zonas limpas de norte a sur. “É unha zona de térmicas moi tranquila, de ceo limpo, sen a penas vento nin turbulencias ea néboa que poida rexistrarse, por exemplo na zona da Cañiza, semper está por debaixo” explica o vicepresidente de la Federación Gallega de Astronomía e Radioastronomía (FGAR ), José Antonio Álvarez. É por esta vantaxe que una observación nocturna das estrelas está garantida igualmente. Aqueles que o desfrutaron aseguran que incluso se poden avistar desde o seu cumio as Illas Cíes.
Alto do Castelo goza de un “ceo despexado o 85% dos días del año, diez un dos 5 mellores planisferios da Península Ibérica, xunto aos de Parques Nacionais das Illas Atlánticas de Galicia” explica el presidente de FGAR, Jesús Pérez. Debido a su altitud e á súa localización a suficiente distancia das grandes ciudades está considerado un lugar idóneo para observar o ceo polas noites.
O potencial do monte Faro para a astronomía levou á FGAR a propor ás distintas administraciones públicas, vencelladas a este territorio, un “megaproxecto” que requiriría preto de 6 millones de euros e que, segundo levan analizado, se translateía na xeración de riqueza e postos de traballo nesta municipio da Paradanta dentro del sector turístico.
Mentres este gran proxecto non chega, téñense producindo pequenos avances no monte Faro que, por fases, permiten ir sacándolle proveito ás súas calidades como observatorio, a espera de que as administras lle dean pulo ou o descarten, sen renunciar tampouco, á aposta por este proxecto desde o sector privado.
O Grupo de Desenvolvemento Rural Condado-Paradanta (GDR), no que están integrados os 10 concellos das dúas comarcas (Condado e Paradanta), ten moito que ver co incremento de visitas que se está produciendo en los últimos meses no monte Faro. O GDR impulsa desde o ano pasado unha Rede de observatorios nocturnos e miradoiros. Os dous primeiros xa están ejecutados; un deles é o de monte Faro, denominado Castelo do Faro, en Covelo, eo outro é o de San Nomedio, en As Neves. Ámbolos dous foron financiados cunha subvención da Axencia Turismo de Galicia destinada a actuaciones de mellora das infraestruturas turísticas no medio rural. E neste 2020 está prevista una realización de outros dous miradoiros e observatorios nos concellos de Salceda de Caselas e Ponteareas.
É por iso que actualmente existen no monte Faro elementos instalados que favorecen a contemplación do ceo nocturno ou a denominada astrofotografía, non só como atractivo para os expertos en astronomía, senón tamén para o público en xeral e para todos os que se queren iniciarse nesta ciencia .
No hay Castelo do Faro existente en un área actual equipada con bancadas de diferentes tamaños formadas por grandes cilindros de pedra, cunha cuberta de madeira. Estes cilindros de distintos tamaños poden servir de asento e tamén de soporte para os equipos de observación e mesmo para poder deitarse comodamente e gozar do ceo nocturno illado do chan.
Nunha destas pezas, de 90 centímetros de altura, está instalado un planisferio para que los visitantes puedan orientarse y saber situar como estrelas, constelaciones, planetas … que poden verso en cada noite do ano.
(Planisferio do monte San Nomedio)
O perímetro do observatorio está delimitado ao estar rodeado por uns elementos de formigón. Incluir una serie de figuras alegóricas ao ceo e á astronomía, previsto para funcionar como elementos indicadores y de transición entre áreas de dúas. Estas pezas instaláronse na contorna dos observatorios nocturnos, pensando na súa máxima conservación no tempo e integración na paisaxe, así como logrando una mínima intervención no medio natural.
Conxunto de bloque instalado no Castelo do Faro (Covelo)
Miradoiro
Ademais de como observatorio, o Castelo do Faro está concibido como miradoiro con moito que ofrecer tamén coa luz do sol. De feito, o Concello de Covelo síntese moi orgulloso deste “tesouro” natural con vistas únicas. Desde el pódese contemplar o val do río Tea, a Serra do Suído e as carballeiras do Val do Tielas, entre outras paisaxes deliciosas. Tamén se pode divisar desde o seu cumio o mar, así como as Illas Cíes ou o río Miño na súa desembocadura no mar, na Guarda. Coa vista nas montañas pódese ver Cando, Montes de Testeiro, Galleiro, Galiñeiro, A Castrelada, ou os Montes da Paradanta, así como o norte de Portugal.
O alcalde de Covelo (PP), Pablo Castillo, explica que “está situado onde caen as primeiras neves do inverno e cumpre unha dobre función por ser atractivo e funcional, tanto de día como de noite”. O rexedor tamén detalla que “de día ofrece a posibilidade de contemplar unha paisaxe única ou desfrutar dun voo en parapente con saída desde o propio miradoiro, mentres que pola noite é o entorno idóneo para contemplar as estrelas, e así o avala a Federación Gallega de Astronomía que realiza numerosas actividades ao longo do ano neste espazo”.
Esta actuación que foi promocionada na Feira Internacional de Turismo (FITUR) en Madrid e que está a ser moi visitada, segundo aseguran os veciños de San Salvador de Prado, en Covelo, foi posible grazas ao convenio asinado entre o Concello de Covelo e a Comunidade de Montes veciñais en Man Común de San Salvador de Prado para cesión e posta ao dispor dos terreos comunais e ao financiamento da Axencia Galega de Turismo da Xunta de Galicia.
Megaproxecto
A Federación Gallega de Astronomía e Radioastronomía (FGAR) presentou as administracións o seu proxecto para a creación dun gran observatorio astronómico en monte Faro, cos detalles sobre como sería a infraestrutura, a obra e a documentación necesaria. Con todo , polo de agora, non recibiron o si pero tampouco o non. “Sería un atractivo turístico para Galicia que, como a catedral de Santiago, sería de transcendencia non solo nacional senón internacional” explica José Antonio Álvarez, vicepresidente de FGAR, quen relata que noutros puntos da xeografía nacional, como Levante ou Cataluña, existen desde fai tempo ofertas turísticas vencelladas á astronomía das características do gran observatorio proxectado para monte Faro, que conseguen atraer a milleiros de visitantes e, consecuentemente, xeran riqueza na súa contorna.
O proxecto ideado para monte Faro sería custoso economicamente. O investimento necesario acadaría os 6 millóns de euros. Existe moita documentación, vídeos, estudos e apoios da comunidade científica a este proxecto pero “o temor” das administracións manteno paralizado.
Este gran observatorio no monte Faro gozaría do visto bo do Concello de Covelo e tamén da Comunidade de Montes de San Salvador de Prado, disposta a ceder o terreo. O presidente dos comuneiros, José Fernández Muradás, garante o respaldo da súa parroquia a un proxecto que desde o seu punto de vista traería riqueza a Prado e a todo Covelo. Defensor de todo o potencial do entorno, descoñecido para a maioría, cre que tería boa acollida pero precisa respaldo económico.
Con todo, a FGAR aclara que non so lle parece axeitado o monte Faro para este proxecto, tamén habería outros dous emprazamentos válidos para este observatorio na xeografía galega: O Courel ou a Baixa Limia, tamén reúnen as características para poder acollelo.
Non obstante, aínda que ese megaproxecto non sexa unha realidade nin parece que o vaia ser nun futuro próximo, a observación astronómica continúa a realizarse no monte Faro e as actividades para divulgala son cada vez máis habituais, precisamente, contando co asesoramento da FGAR.
“Non conseguimos aínda que os políticos vexan o alcance do proxecto que expomos, o que percibimos é o temor pola súa dimensión” explica o astrónomo José Antonio Álvarez. “Estamos a avanzar, están a darse pequenos pasos e o que si seguiremos facendo son visitas guiadas, de divulgación. Prevemos realizar máis actividades ao longo do ano”.
“A que fixemos en agosto foi espectacular, ver desde arriba como, sen a penas difundilo, ían subindo coches ata ou monte pola pista, que está sen asfaltar, e semellaban vagalumes”. A pretensión é moito máis ambiciosa que un observatorio astronómica, pretendemos que sexa un lugar equipado para acoller unha oferta turística para a toda a familia, de maneira que aínda que ou reclamo sexa a observación nocturna, ofreza actividades tamén durante ou día, de maneira que se poida desfrutar do lugar por exemplo durante toda unha fin de semana “ “Cremos que conseguiría dinamizar culturalmente a zona con visitas, divulgar a gastronomía, a paisaxe. Cada vez hai máis xente interesada na astronomía pero ás persoas que non coñecen este mundo, precisamente por descoñecemento, dálles medo a apostar por este proxecto”.
Ese “megaproxecto” incluiría un edificio de tres andares, dous deles soterrados e catro en superficie. A parte superior, na cúpula, acollería un telescopio dun metro de lente, e un radio telescopio incorporado co que poder traballar a nivel científico, con cabida para astrofísicos, con espazo para ou estudo desde as universidades e con espazo divulgativo para interesados a través de cursos. Ademais este proxecto estaría directamente ligado ó deporte, aproveitando as características do monte Faro para ofertar a práctica de parapente e ciclismo de montaña ( MTB), entre outros deportes vinculados á natureza e ao medio ambiente. Contemplaría tamén un apartado de museo con proxeccións, películas relacionadas coa astronomía.
Parapente e deportes de natureza
Ademais de observatorio astronómico e miradoiro, o monte Faro é dos puntos de saída favoritos para os amantes do parapente. «Contemplar alá arriba un anoitecer é unaha experiencia incrible, máis aínda para quen ten o privilexio de facelo voando en parapente» explica Marco Groba, un vigués parapentista e montañeiro.
«É un paraíso para os amantes do sendeirismo, o mountain bike, o parapente ea micoloxía. Aos seus pes discorre unha das carballeiras máis fermosas da provincia» sinala Groba, que tamén é xornalista e recomenda aos visitantes “que non se limiten a subir para facer a foto para o Instagram e que se informen dos recursos naturales.
